—2022ko urteko jarduera-txostenaren aurkezpena:
-
- Caritasek 2022an 5153 familia artatu zituen, 2021ean baino 644 gehiago
- Urteko memoriaren aurkezpenean, Elizbarrutiko Caritasek integrazio prekarioa ikusi zuen artatzen zituen familietan.
- Caritasek artatzen dituen familiek diru-sarreren %50 baino gehiago erabiltzen dute etxebizitza izateko.
Gasteiz, 2023ko ekainaren 6a.- Caritasek 2022an emandako arretari buruzko zenbakiei esker zehaztu ahal izan da, ekonomiaren susperraldiaren eta enplegu-datuen hobekuntzaren testuinguruan ere, ezberdintasunak bere horretan iraun duela lurraldean; izan ere, pertsonen % 80 erabat integratuta dago, % 10,4 baztertuta (pobrezia erlatiboa) eta % 9,6 pobrezia larrian. Azken datu horrek gora egin du aurreko ekitaldiekiko, eta bereziki kezkatzen du Cáritas, «sistemak atzean utzi dituen pertsonak daudela adierazten baitu». Aurrera doan gizartean kanpoan geratu diren familiek egoera konplexuagoak dituzte Caritasen sareko bulegoetan. Caritasen laguntza-prozesua bete zuten familiak edo pertsonak berriro laguntza eskatzera behartzen dituzten integrazio prekarioko prozesuen berri ematen du erakundeak. Etxebizitza eskuratzeko zailtasunek eta etxebizitza mantentzeko gastuek oinarrizko premietan egin beharreko gastua nabarmen murriztera behartzen dituzte familiak.
Datuak
Gasteizko Elizbarrutiko Caritasek guztira 5153 familia artatu zituen joan zen urtean (4509, 2021ean), Gasteizko Elizbarrutiaren lurraldean. 2022an Caritasek artatu zituen familien %45ek laguntza eskatu zuten lehen aldiz urte horretan bertan. FOESSA Fundazioaren kalkuluen arabera, 15.459 pertsonak jaso zuten Caritasen laguntza (13.527k, 2021ean): Aurreko ekitaldian baino 644 familia gehiagok, gutxi gorabehera, 1900 pertsona gehiagok. «Egoera hobetzen ari dela egia bada ere, Caritasetik ikusten dugu bazterketa-egoera larrian gero eta jende gehiago dagoela. Gizarte-haustura ari da gauzatzen klase ertainekiko eta gizarte aberatsarekiko», ohartarazi du Ramón Ibeas Caritasko idazkari nagusiak.
Familiekin 29.108 elkarrizketa egin ziren guztira (12 392, 2021ean; 2021ean baino % 42 gehiago). Erantzunak 20.454 izan ziren (16 468, 2021ean). Erantzun ekonomikoak % 5,4 gehitu ziren eta 812.614,33 €ra iritsi ziren (2021ean, 439 218,07 € izan ziren, Ukrainako krisia baino lehen).
Profila. 2022an Elizbarrutiko Caritasek artatutako pertsonen % 66 emakumeak dira (ez da aldatu 2021arekiko) etaartatutako familien %76 atzerritarrak dira. Artatutako familien % 42,5ek seme-alabak dituzte, eta ehuneko horretatik %15 guraso bakarreko familiak dira. Caritasek artatutako pertsonen % 36 bakarrik dago.
% 41 langabezian dago (% 46, 2021ean). % 27,3k ez du bizitzeko eta lan egiteko baimenik (% 28k, 2021ean). Ramon Ibeasen hitzetan: «Beharrezkoa da Atzerritartasun Legea aldatzea, gure herrialdera iristen diren pertsonek hiru urte itxaron beharrik izan ez dezaten lan egin ahal izateko. Gizatasunik gabea da, eta erabateko segurtasunik eza eragiten die pertsona horiei beren bizitzari eta aukerei dagokienez».
Etxebizitza. Caritasek nabarmendu du iaz Caritasen laguntza jaso zuten pertsona edo familien % 46,3k etxebizitza partekatzen duela (% 43k, 2021ean).. Datu horrek agerian uzten du nolako zailtasunak dituzten familiek oinarrizko eskubide hori eskuratzeko. 2022ko urteko memoriako datu aipagarria da diru-laguntzen % 50 inguru etxebizitzarekin zerikusia duten arazoei aurre egiteko erabiltzen dela. Ramon Ibeasek dioenez, «etxebizitzaren prekarizazioa ez da zerutik erortzen; kapitalismoaren alderik neoliberalenean dauden pertsonen erabaki partikularren ondorioa da, maizterren gainean presio handia sortzen baitute diru gehiago irabazteko».
FOESSAren Bizitzaren kostua eta horri aurre egiteko familia-estrategiak izeneko txostenaren arabera: «Funtsezkoa da oinarrizko premien artean dagoen etxebizitza duina eskuratzeko eta mantentzeko mekanismoak aurkitzea. Ikuspegi horrek, oro har, merkatura soilik joz ezin dela eskubide bakar bat ere bermatu aldarrikatzera garamatza, horrek eragin kaltegarria duelako: ordaintzeko aukera duenak etxebizitza eskuratzen du eta, ezin duenak, bizi-maila egokitik kanpo eta eskubide hori urratuta geratzen da». Caritasek, bestalde, honako hau azpimarratzen du: etxebizitzarako eskubidearen bermea ezinbesteko baldintza bihurtu dela beste eskubide batzuk eskuratzeko.
Prestakuntza. Prestakuntza-erantzunak ere gehitu egin ziren 2021ean. Guztira, 1203 pertsonak parte hartu zuten Prestakuntza Sailak bultzatutako ikastaroetan (1035 lagunek, 2021ean): 742k gaztelania ikastearekin zerikusia duten eskola edo jardueretan parte hartu zuten (844k, 2021ean); 156k Emakumeak Prestatzeko eta Sustatzeko eskoletan hartu zuten parte (153k, 2021ean); eta 305 haur edo nerabek eskola-laguntzako saioetan hartu zuten parte (244k, 2021ean).
Enplegua. 212 pertsonak parte hartu zuten lantegi okupazionaletan eta lan aurreko lantegietan (194k, 2021ean). Lan-munduan txertatzeko sailari dagokionez, 2022. urtean, 46 laneratze-kontratu egin ziren (17, 2020an): 6, Berjantzi kooperatiban; eta beste 40, Giltza Fundazioarekin sinatutako lankidetza-hitzarmenaren esparruan.
Lan Bila enplegu-agentziak 925 enplegu-eskatzaile artatu zituen (864, 2021ean), eta % 77 emakumeak ziren (864, 2021ean; %75, emakumeak). Lan-bitartekaritzako zerbitzuak 348 eskaintza kudeatu zituen (269, 2021ean). Kudeatutako eskari guztietatik 240 bete ziren (197, 2021ean): Horietatik 170 etxe-zerbitzukoak eta/edo mendekotasuna duten pertsonak zaintzekoak ziren (154, 2021ean); beste 70 eskaera beste sektore batzuetan (43, 2021ean). Datu horiek erakusten dutenez, gero eta eskaintza gehiago iristen dira Caritasko Enplegu Agentziara, ez baitaude lotuta etxeko arretarekin eta pertsonen arretarekin.
Ukrainako krisiari erantzuna
Ukrainako Krisirako Elizbarrutiko Harrera Mahaiak emandako erantzunaren esparruan, Caritasek taulan jasotako atalak nabarmentzen ditu:
| Ukrainarako dohaintzen zenbateko totala, 2022an | 370.855,58 € |
| Espainiako Caritasi Ukrainako larrialdietarako emandako zenbatekoa | 185.427,79 € |
| Elizbarrutian familia ukrainarrei laguntzeko erreserbatutako zenbatekoa | 185.427,79 € |
| Ukrainako familien harreran egindako gastua 2022an | 13.708,24 € |
| Artatutako ukrainar-kopurua: | 224 |
| Esleitutako bizitoki-kopurua | 29 |
| Gaztelaniazko prestakuntza jasotzen duen ukrainar-kopurua | 52 |
*Familiei esleitutako diru-laguntzak Eusko Jaurlaritzaren Azken Sarea Indartzen programari dagokion partidarekin estaltzen dira: 309.435,23 €
Bestelako datu garrantzitsuak
2022an, Gasteizko Elizbarrutiko Caritasen gastua 3.411.668,35 €koa izan zen (2.583.861,45 €koa, 2021ean). Esku-hartze sozialerako erabilitako zenbatekoa 1.337.981,21 €koa izan zen (929.859,24 €koa, 2021ean); enplegu-programetan 982.429,67 € inbertitu ziren (894.504,67 €, 2021ean) eta programen animazioan 255.262,22 € (240.003,94 €, 2021ean).
Diru-sarrerak 3.359.440,99 €koak izan ziren (2.831.454,06 €koak, 2021ean). Bazkideen kuotak 391.877,44 €ra iritsi ziren (411.183,90 €, 2021ean); diru-bilketak, 391.877,44 €ra (422 192,82 €, 2021ean); dohaintzak 654.927,55 €ra (783.136,14 €) eta erakundeetatik jasotako diru-laguntzak, 819.163,59 €ra (477.243,62 €, 2021ean). Larrialdi-kanpainetara bideratutako ekarpenek 395.797,85 € bildu zituzten (101.840 €, 2021ean). Azken atal horretatik, Ukrainiako krisirako egindako ekarpenak nabarmentzen dira; izan ere, urte amaieran 370.855,58 €koak ziren.
Iaz, 1303 bazkideren laguntza izan zuen Caritasek (1334, 2021ean), eta haien aldizkako kuotek eusten diote jardueraren zati handi bati. 2022an, Caritasen ekintza 728 boluntariok bultzatu eta dinamizatu zuten (708k, 2021ean).
Datuetan oinarritutako ondorioak
Susperraldi ekonomikoa erakusten duten adierazle ekonomikoak berri ona dira Elizbarrutiko Caritasentzat. Hala ere, gaur egungo gizarteak ezin du alde batera utzi egoera hobetzen ari direnen eta hazkundetik baztertuta geratu direnen arteko polarizazioari eusten dion gizarte-haustura. Araban, gutxienez 5153 familia (Caritasen arreta jasotzen dutenak) ari dira lurraldeko bazterketari aurre egiten, eta gero eta egoera konplexuagoak bizi dituzte.
Hauek dira gehien errepikatzen diren eskariak: etxebizitza, lana eta prestakuntza eskueran izateko laguntza, bizitza duina izateko aukera emango duen itxurazko enplegua lortu ahal izateko. Lana izan arren, oinarrizko premiak asetzen ez dituzten pertsonen kopuruak hazten jarraitzen du. Caritasek ere zailtasun handiak aipatzen ditu familia eta lana bateratzeko, adineko edo adin txikiko pertsonak zaindu behar izatearen ondorioz. Eskaintza prekarioa eta egonkortasuna sortzeko gero eta gaitasun txikiagoa duen lan-merkatu batean, Caritasek gizarteratzeko oztopo garrantzitsuak aurkitzen ditu; are gehiago, bizilekuaren eta lanaren bidez, erabateko integrazio-aukerak izatea Legeak blokeatu edo zaildu egiten dien atzerritarrentzat. Caritasek salatu du: «Nazioarteko babesa eskatzeko izapideak geldirik daude, Atzerritarren Bulegoan hitzordua eskatzeko ezintasunagatik edo gehiegizko atzerapenagatik».
Proposamenak
Gasteizko Caritasek bere urteko jardunaren balantzean ikusitako arazo larrienen aurrean, erakunde katolikoak honako hau proposatzen du:
-
- Pertsona guztientzako gizarte-zerbitzuen araudian etxebizitza oinarrizko behar gisa hartzen duten politikak aktibatzea, haien egoera administratiboa kontuan izan gabe (erregularra edo irregularra).
- Administrazioarekiko harremanetan eten digitala sortzen ari den desberdintasunari erantzutea. Gehiegizko burokraziak, hizkuntza oso argia ez erabiltzeak eta baliabideak eskuratzeko gaitasun digitalen premiak, beharrezkoa egiten dute aurrez aurreko arreta publikoa berreskuratzea.
- Gizarte-haustura geldiarazteko, pertsonak kohesionatuko dituzten politikak ezartzea proposatzen du Gasteizko Caritasek: gizarteratze-politikak hobetzea; etorkinak eta errefuxiatuak esplotatzen dituen ezkutuko ekonomiaren kontrol handiagoa; eta zergak ordaintzen ez dituztenei aberastasuna banatzeko mekanismoak ezartzea, ekitate-printzipioan eta ondasun komunaren ikuspegian oinarritutako politiketan oinarrituta.
MEMORIA 2022 (argitalpena)
